نخستین تصویر بر روی پرچم ایران

در سال ۳۵۵ خورشیدى ( ۹۷۶ میلادى ) که غزنویان، با شکست دادن سامانیان، زمام امور را در دست گرفتند، سلطان محمود غزنوى براى نخستین بار دستور داد نقش یک ماه را بر روى پرچم خود که رنگ زمینه آن یکسره سیاه بود زردوزى کنند. سپس در سال ۴۱۰ خورشیدى ( ۱۰۳۱ میلادى ) سلطان مسعود غزنوى به انگیزه دلبستگى به شکار شیر دستور داد نقش و نگار یک شیر جایگزین ماه شود و از آن پس هیچگاه تصویر شیر از روى پرچم ملى ایران برداشته نشد تا انقلاب ایران در سال (۱۹۷۹ میلادى).
افزوده شدن نقش خورشید بر پشت شیر

در زمان خوارزمشاهیان یا سلجوقیان سکه هائى زده شد که بر روى آن نقش خورشید بر پشت آمده بود، رسمى که به سرعت در مورد پرچمها نیز رعایت گردید.  در مورد علت استفاده از خورشید دو دیدگاه وجود دارد، یکى اینکه چون شیر گذشته از نماد دلاورى و قدرت، نشانه ماه مرداد ( اسد ) هم بوده و خورشید در ماه مرداد در اوج بلندى و گرماى خود است، به این ترتیب همبستگى میان خانه شیر ( برج اسد ) با میانهٌ تابستان نشان داده مى شود.  نظریه دیگر بر تاًثیر آئین مهرپرستى و میترائیسم در ایران دلالت دارد و حکایت از آن دارد که به دلیل تقدس خورشید در این آئین، ایرانیان کهن ترجیح دادند خورشید بر روى سکه ها و پرچم بر پشت شیر قرار گیرد.

 دوره قاجارها پرچم چهار گوشه

در دوران آغامحمدخان قاجار، سر سلسلهً قاجاریان، چند تغییر اساسى در شکل و رنگ پرچم داده شد، یکى این که شکل آن براى نخستین بار از سه گوشه به چهارگوشه تغییر یافت و دوم این که آغامحمدخان به دلیل دشمنى که با نادر داشت سه رنگ سبز و سفید و سرخ پرچم نادرى را برداشت و تنها رنگ سرخ را روى پرچم گذارد. دایره سفید رنگ بزرگى در میان این پرچم بود که در آن تصویر شیر و خورشید به رسم معمول وجود داشت با این تفاوت بارز که براى نخستین بار شمشیرى در دست شیر قرار داده شده  بود. در عهد فتحعلى شاه قاجار، ایران داراى پرچمى دوگانه شد. یکى پرچمى یکسره سرخ با شیرى نشسته و خورشید بر پشت که پرتوهاى آن سراسر آن را پوشانده بود. نکته شگفتى آور این که شیر پرچم زمان صلح شمشیر بدست داشت در حالى که در پرچم عهد جنگ چنین نبود.  در زمان فتحعلى شاه بود که استفاده از پرچم سفید رنگ براى مقاصد دیپلماتیک و سیاسى مرسوم شد. در تصویرى که یک نقاش روس از ورود سفیر ایران � ابوالحسن خان شیرازى � به دربار تزار روس کشیده، پرچمى سفید رنگ منقوش به شیر و خورشید و شمشیر، پیشاپیش سفیر در حرکت است. سالها بعد، امیرکبیر از این ویژگى پرچم هاى سه گانهً دورهً فتحعلى شاه استفاده کرد و طرح پرچم امروزى را ریخت. براى نخستین بار در زمان محمدشاه قاجار ( جانشین فتحعلى شاه ) تاجى بر بالاى خورشید قرار داده شد. در این دوره هم دو درفش یا پرچم به کار مى رفته است که بر روى یکى شمشیر دو سر حضرت على و بر دیگرى شیر و خورشید قرار داشت که پرچم اول درفش شاهى و دومى درفش ملى و نظامى بود.

دوره ناصرالدین شاه