رادیکالیسم

   مدتی قبل مطلبی خواندم تابع همان اندیشه ی چالشگر وانتقادی برای نوع انسان صرف نظر از اقلیم و فرهنگ و مذهب و حکومت . بسیار جامع و با مسما به نظر رسید . پیرو مطلب قبل و زیر نوشته ها یا کامنت هایی که بین این حقیر و دوست عزیزم همایون ردوبدل شد. بجا دیدم در این پست ارائه و انعکاس این مطلب را.

سعی کردم سکوت اختیار کنم و سنگر سنگرِ خاموشی گزیدن باشد تا در این باره حرفی به میان نیاید که بسیاری حرفها از پهلوی اش بیرون می زند و مکافاتِ جمع کردن بحثی این چنینی شبیه عقوبتی ست بدخیم. خلاصه سری که درد نمی کند حاجتش به دستمال بستن نیست. اما نشد تا نشد. چراکه سرمان درد می کند برای درد!  بیش و کم دیده ام کسانی را که سعی دارند مقوله ی رادیکالیسم "داعش" را تحلیل کنند و بفهمند و راهی برای توضیح دادن این همه خشونت افسار گسیخته ی بند نیامدنی بیابند. (فارغ از تحلیل های دست و پا شکسته ی جناحی و سیاسی و سیستمی که حقیرند و کوژ) اما تقریبا تمامی آنان قاصر از مراعات این قضیه اند که در "تند روی" مشهود این گروه، پیوندی با "افراط" در تمام وجنات و سکنات زندگی آدم های امروز این کره ی خاکی دیده می شود. در رفتار و گفتار و اندیشه ی خودمان. افراط در خوردن و خوابیدن و خشم و عشق و نفرت و کردن و حرف زدن و ژست گرفتن و اندیشیدن و الخ ... در حقیقت رادیکالیسم داعش آیینه ی تمام قد قواره ی افراطی انسان امروز است. آیینه ی تمام قد خودمان. تفاوت در آن جاست که داعش بی پروا نشان می دهد و ما بنا به مصالح شخصی و جنسیتی و قومی و ملیتی و بعضا جهانی از بروز دادن جانور درونمان محابا می کنیم. آری ... من حتا خود را مستثنا نمی کنم ... اندکی بیاندیشید. رفتارهای ما به تمامی موید افراط است. آب را افراط گرایانه مصرف می کنیم (یک ساعت و نیم دوش می گیریم که به قولی به آرامش برسیم و روان پاک کنیم) محیط زیست را افراط گرایانه به گند می کشیم و تنها عکس پررنگ و لعابمان را در فیس بوک می گذاریم (در جاده ی اسالم به خلخال ژستی می گیریم و می گوییم عجب جای بی نظیری اما از بطری و در نوشابه و نوارهای بهداشتی مان حرفی نمی زنیم که دور انداخته ایم) عشقمان مفرط است و در نهایت منجر به اندوهی پلشت می شود (سپس آژنگ در پیشانی می اندازیم و می گوییم : دیگر اعتقادی به عشق ندارم که عشق مرده است!) نفرتمان کورکورانه است و بی دلیل (اگر بپرسیم چرا از فلان چیز یا فلان کس متنفری؟ جواب می دهیم: نمی دونم ... همینطوری!) خوردنمان همان اندازه افراطی ست که نخوردنمان، که گیاه خار شدنمان، که پرهیزمان از انسان که روی آوردنمان به حیوان! که خداباوری مان چنان مفرط است که مبدل به بردگانی می شویم. و همچنین می کنیم در پیروی از شریعت و به کنیزی فرستادن دختر بچه ی یازده دوازده ساله مان و دست دادن یا ندادن با زنان و خوردن تنمان به تن دختری در تاکسی (تا آن اندازه که "خانوم" کیف اش را حائل کند میان خود و "شما" که مرد باشید و این خون بدواند به کله تان که خود این توهینی ست به جنسیتتان) همانقدر که کسی را مراد می کنیم و بت می کنیم و در پرستیدن اش گوشه چشمی به نیش ترمزی ساده نمی اندازیم. حتا لاییک بودن و آتئیست شدن و آنارشیست بودنمان هم بویی از میانه روی و تعقل و خردورزی نبرده است. مساله برای خود خردورزی هم چنین است و کسانی که معتاد به آنند به کلی روی دیگر آدمی یعنی عواطف و احساسات و در معنای عرفانی اش " قلب " را فراموش کرده اند. همین گونه است جانب داری مان از اندیشه های فمینیستی و حمایت از حقوق زنان، آن چنان که باورمان می شود تمام مردان، گروه متخاصمی اند کمر به قلع و قمع زنان بسته. همان اندازه که همیشه ی همیشه در جواب چطوری؟ می گوییم: ای بابا ...(یعنی زندگی همیشه نکبت است و زجر) و هرگز روی خوش به خود نشان نمی دهیم. یا که آب نکشیده و کشیده ریسه وار فحش می دهیم و آن زمان که خواننده یی تنها یکی کلمه ی رکیک از زبانش بیرون بجهد ابرو گره می کنیم و به تریج قبایمان برمی خورد که آی ... فلانی آدم نفهمی ست. همان اندازه که از در نکبت بار تفکیک شده ی ورودی برادران و خواهران دانشگاه عبور کردیم گمان ببریم که روشن فکر شده ایم و دیگر با آدمهای بیرون فرق داریم که تحصیلکرده ایم (چه تحصیل کردنی ... که خود از کانال رادیکالیزه ی سیستم می گذرد) .انسان امروز برای صبحانه ی لذیذش کوسه ی بالغ و درسته ای صید می کند و فقط بالش را جدا می کند و مرده اش را در آب اقیانوس رها می کند. چرا؟ چون که صبحانه ی بال کوسه به مذاق ثروتمندان خوش می آید. همین کار را با فیل های عاج دار هم می کند تا عاج اش را خرد کند و بتراشد و صیقل دهد برای نگین النگو و گردنبند و گوش و ناف و هرچه نه بدترش. انسان امروز از جنگ در کشوری برای مقاصد اقتصادی و خرید و فروش زنان استفاده می کند (رسوایی یی که کاترین بولکوواچ* در بوسنی وهرزگوین افشا کرد و گندش دامان سازمان ملل و دولت آزادی خواه آمریکا - که خود در سازمان دهی آن دست داشتند- را در سال 1999 گرفت) انسان امروز آنقدر که غره ی انسان بودنش شده فقر از روده ها و چشمان ساکنان افریقا بیرون زده (از آن رو که خود را اومانیست می داند، هرگاه دُز انسان دوستی کم شد خود را شتابان نشان دهد برای یاری رساندن به آن تنگ دستان و گرسنگان تا تبلیغ شود که فلان دولت متبوعه ی لیبرال هنوز انسان دوست است) آن قدر که خود را می پرستد و در پی کشفیات و خلیفگی بر زمین است نمی تواند از جنگ و خشونت جلو گیری کند. چراکه به شکل افراطی یی مفتون خویش است. شیفته ی اکتشافاتش، شیفته ی علم و دانسته هایش، (بودجه های میلیاردی برای کشف قطره ای آب در کره ی مرده ی مریخ، در همان حین که هزاران هزار نفر بر روی همین زمین از داشتن جرعه ای آب آشامیدنی محروم اند) دلداده ی تمدن غرایی  که بوی گند می دهد وقتی کشتار آدمی هر روز و هر شب بر سر سفره ی صبحانه و شاممان می ریزد، سر ریز می کند. اگر وعده یی کشتار به خوردمان ندهند احساس دل ضعفه می کنیم! اگر نباشد چگونه ژست بیاییم و متنی بنویسیم و بگوییم می دانیم (حتا همین متن) اگر نباشد چگونه کمپین به وجود بیاید و رسالت بر دوش، خود را پیامبران رنجور امروزین بپنداریم و این منجر به ترشح هورمون شفاعت در مغزمان شود. (که البته قطعا پیش از آن دین و دین باوری را مطرود دانسته ایم و خود را آزاد اندیش) انسانی که زیر دست و پای هشت پایی به نام امپریالیسم ذبح شده است. همه ی گوشه کنج های زندگی همه ی ما را سرمایه داری جویده است. بی آن که خیال ایستادنش باشد و بی آن که قادر به دست کشیدن از این خوره ی شهرمنشانه ی زیورگونه و دل فریب باشیم. این افراطی گری ست که مناسبات اجتماعی انسان به کلی روی پاشنه ی پول بچرخد. و این پروسه ی تندروی ست (خوی تمدن امروز بشر) تبدیل و تسریع همه چیز برای سود. سود معنوی برای التیام روحِ چاک چاکِ بشر و سود دنیوی برای شکم پر آزش. آری عکس سر بریده شده اگر در صفحه مان می گذاریم و متحیریم از اینکه این دیگر چیست، همین عید قربان شالاپ شالاپ هم از غرقابه ی خون گوسفندان گذشته ایم و به چشمان خیره خیره ی آن کودکی که متحیرانه مناسکِ انسان برایش رمز ناگشودنی مانده، نگاه نکرده ایم وهیچ یک دست اش را نگرفته و نگفته ایم: بیا اینجا عمو ... ترسیدی؟ نگاه نکن! بعد هم هنوز تصاویر جر دادن و بریدن و پاره کردن از ذهنمان پاک نشده مدهوش مراسم "یورو ویژن" و " گِرَمی" و "اُسکار" و کارناوال های رقص خواهیم شد و می گوییم : اینا چقدر خوشحالن آخه ... چقدر خوب زندگی می کنن! و این همان اندازه افراطی ست که آدم خوار شدن! که هم جنس گرا شدن تزریقی! که تبلیغ بی وقفه و ابلهانه ی این که شاد باشید و شاد باشید و شاد باشید. اینکه با سکس مانترا کنید و پرده ی بکارت خود را بردارید که این تحقیر است و تحجر است و چه و چه ... اینکه آلت بزرگ کنید و لیپوساکشن کنید و پروتز کنید و لاغر کنید و چاق کنید و بدوبدو که "پانک" مد شد و بدوبدو که "اِمو" مد شد و ... آخ که سر پایان اش نیست. مساله ی (افراط) برای آن شاعری هم صادق است که عمری ست می کوشد شعر مدرن را بومی کند و هی میخ به سنگ می کوبد و خود می داند و باز می کوبد و تازه پیروانی هم پیدا می کند تا به اتفاق میخ در سنگ بکوبند. حتا خود افراط می کنم در به کارگیری کلمات کهن و زبان به قولی آرکائیک و البته در دیگر مظاهر زندگی ام. این مساله یعنی افراط، حتا در عموم مردم هم دیده می شود که نه کتابی خوانده اند و نه متفکری را می شناسند و نه ادعایی دارند. آن زمان که عضو جنسی زن را تعمیم به تمام وجودش می دهند و اندکی عاصی و لاقید بودن را حمل بر جندگی اش می کنند. آن زمان که به چیزی جز محتویات داخل شرت نتوانند فکر کنند، همان را علت وجودی آدمی می پندارند. علت غایی وجودش. وقتی به یک زن نادان برخوردند بگویند: زنها همشون نفهمن. وقتی یکی مرد شهوت ران دیدند بگویند: مردها همشون حشری ان! و این بشود جزو هویتشان و شخصیتشان و باورشان و با آن زندگی کنند، با من و شما برخورد کنند و دست بدهند و بشوند دوستمان! قصدم شستن گناه داعش نیست یا کاستن از تاثر چیزی که در آن خطه رخ می دهد، بلکه کل این کردار و فجایع را چنان طبیعی می بینم که در رفتار هرروزینه ی مان. مادامی که از دیدن سرنوشت بشر بر این کره چشمان من هم اشک را تایید کند (دویدن مردم آواره ی عراقی در پی هلیکوپتر گروه های امدادگر برای نجات از آن جهنم) چیزی متحیر کننده رخ نداده، چراکه این قصه هزاران ساله است. شاید برای آنان که در توهم متمدن بودن به سر می برند کشتار به سبک آقامحمدخانی (از تندخویان دودمان قاجار که کشتار مردم کرمان اش شهرتی عالم گیر دارد) تعجب برانگیز باشد. اینکه داعشی ها بگویند خلافت اسلامی، برایشان زنگ خطر است و هزاران سال محرم و قمه زنی و قربانی دادن نه! سی و شش سال داد حکومت علی دادن نه. هزاروچارصد سال خون ریختن و بر سر و سینه زدن و به نام الله ترور کردن و حذف کردن و برای زنان حق تحصیل قائل نشدن اما تحجر و بدویت و غیرمتمدنانه نباشد. این همه افراط و رادیکالیسم در اطرافمان قارچ گونه رشد کرده و می کند و خواهد کرد، اما ما فقط رفتار داعش را کرداری بیرون از دایره ی عقل و غیرقابل وصف و حیوانی می بینیم.  اگر درست یادم باشد در کتاب فلسفه ی سوم دبیرستانمان چیزی درباره ی حد وسط ارسطویی نوشته بود، و این که انسان تنها با میانه روی به کمال می رسد، چیزی که جهان ما خالی از آن است. تحیر زمانی برانگیخته می شود که شاهد همزیستی بی جنگ قومیت ها باشیم، شاهد همزیستی انسان با حیوان،(همچنان که در برخی از کشورهای اروپایی مردم بر سقف خانه هایشان لانه یی تعبیه می کنند تا لک لک ها هنگام مهاجرت به آن نواحی آسوده خیال آشیان کنند) شاهد مهرورزی انسان ها به یکدیگر، شاهد آن که کسی کسی را تحقیر نکند برای جنسیت اش، برای نژادش، شاهد آن که دول خونخوار حرف خود را حرف آخر ندانند، (آن چنان که در سال 1989 پس از 28 سال جداسازی، دیوار برلین که برعقاید تئوریک و دُگم بنا شده بود، فرو ریخت) شاهد آن که جان انسان ارزشمند باشد، شاهد آن که سرکوبی نباشد، (آن اندازه که در کره ی شمالی هست، در سوریه هست، در فلسطین هست، در همین جا هست، و هر جای دیگر ...) شاهد آن که یک روز آه که فقط یک روز گلوله ای قلب آدمی زادی را از کار نیاندازد. آن گاه بی گمان با خود می گوییم: هستی چه تعادلی دارد. اما دریغا که آن "گاه" بسیار بسیار دور از ما و عصر ماست و ای بسا آن سان دور که هرگز برآورده نشود. اگر رادیکالیسم داعش افراط می کند، ما هم می کنیم. در زندگی خود. در رفتارمان. در افکارمان. در تمام ابعاد هستی مان. و اگر بنا بر محکوم کردن است و اظهار انزجار کردن، باید از خود هم منزجر باشیم و چنین زندگی و چنین انسانی را محکوم کنیم. این ماییم، انسان افراط گرای عصر و داعش نماد آن است. نکنید اگر باور نمی کنید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

*- کاترین بولکوواچ پلیس زن نبراسکایی که تصمیم میگیرد به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در بوسنی و هرزگوین بپیوندد. ولی پس از مدتی متوجه جنایاتی می شود که حتا تصورش هم نمیتواند بکند. پلیس محلی ، تعدادی از نیروهای سازمان ملل و افرادی از ارگان های دیگری که آنجا مستقر هستند درحال تجارت کثیف قاچاق دخترها و سوءاستفاده جنسی واین سوءاستفاده ها در بیشتر مواقع شامل شکنجه های دردناک، تجاوزات وحتا قتل نیز می شود. کاترین بولکوواچ در جریان مقابله با این پدیده شوم باعث رسوایی بسیاری از اشخاص و نهادهای بین المللی میشود.