پالکانه

شبی که در دهِ " دوست محمد" بر آن "صُفه ی گِلی" ، که  از هر سو احاطه در شب و بیابان بود، نشستیم  و نارویی رُبابش را برداشت و با زبانی که از آن هیچ درنمی یافتم نغمه هایی سرداد که جن زده و گنگ و تبدار غرقه ام کرد در رخوتِ شبانه ی ستارگان  .حس کردم مرده ام؛ واین صدای جادویی نه از آنِ خنیاگری بلوچ ،که صدای نکیر و منکر است که مهربان و تبدار، نامه ی اعمال مرا می خوانند. یکی به نغمه و یکی به کلام. می دیدم که هیچ پرخاشی در میانه نیست؛ نه حتا هیچ سرزنشی . می دیدم گناهان مرا می شمرند اما نه از سرِ شماتت. همه اش به دلسوزی که اگر پایش لغزید، لغزید اما نه از سرِ پستی، که خطایی اگر رفت،رفت اما نه از سرِ اختیار.

چه سبکبار شده بودم آن شب. می گفتم:پس این است مرگ؟ این حلاوتِ در کمین؟ آه که چه تصوری از این شب داشتم و عاقبت چه از کار در آمد! رفیقم حق داشت که درآن نامه تلخ و سراسر سرزنش متهمم کند به "خود ویرانگری". طفلک چه سگدویی زده بود موقعیتی فراهم کند که از این زندگی سگی رهایی پیدا کنم، چه میدانست ناگهان، ودر لحظه ای که نباید،لگد میزنم به بختِ خویش. کاش ببخشدم. من چگونه می توانم به او بگویم که دست خودم نیست . که این لگدها را کس دیگری به من می زند . که این هم نیست ، این لگدها را من دارم به کس دیگری میزنم.من چگونه به رفیقم بگویم که مردِ بیابانی همیشه با سایه اش زندگی می کند. که هرجا می رود سایه اش را سمت راستش دارد ، یا چپش. که هرجا می رود یا به دنبال سایه اش میرود یا سایه اش را به دنبال می کشاند. که تنها یک لحظه فقط یک لحظه بی سایه می شود: عدلِ ظهر! وقتی تیغ آفتاب درست به فرق سر می کوبد.

تازه در این لحظه هم تنها نیست. مرد بیابانی تنها ثروتش سایه ی اوست. می نشیند. با او می نشیند. می ایستد با او می ایستد. صبح که می شود عظمت او را امتدا میدهد تا مغربِ جهان. عصر که می شود غروبِ او را امتدا می دهد تا مشرق جهان. چه کسی این همه وفادار است؟ این چنین رفیقی راتیغ آفتاب که بر سربکوبد رهاش میکنی بسوزد؟ می بینی هی مچاله می شود در خود. می بینی به پات می افتد. راه میدهی که از زیر ناخن پا نشت کند در تو. طبیعتت شده که این کمترین کار توست در قبال او. خوب که به قالب تنت درتو نشست، تیغ آفتاب هزیمت کرده است. پس آرام آرام از زیرِ ناخنِ پاها خودش را می کشد بیرون. اما اگر نکشید؟

پا به دنیا گذاشتنم.این همان بلایی بود که در ان روزِ بهاریِ سالِ هزار و سیصد و چهل و نه بر سرم فرود آمد. همان وقتی که مثل همیشه ایستاده بودم تا اسمیلو بیاید و نامه ی محبوب را بیاورد. فقط چند لحظه طول کشید. همان چند لحظه ای که تیغ آفتاب درست به فرق سر می کوبد. چهارده ساله بودم فقط. وقتی اسمیلو دست خالی رسید مقابلم ، همان دهان کلید شده اش و همان درخشش خیسی که مثل گرداب در نی نیِ چشمانش می درخشید کافی بود تا تمام وجودم را دستخوش زلزله ای دهشتناک کند. اسمیلو گریخت.با بغضی که مثل آتشفشان  دهان گشوده بود ، می دوید و می گریست و منِ توفان زده بی آنکه توان واکنشی داشته باشم، به چشم خویش دیدم که سایه ام در من ماند و مرا از زیر ناخنِ پاها بیرون کرد.

توحق داری رفیق که "خودویرانگر" بنامیم، اما من حق ندارم به کسی بگویم که اگر دائم با خودم می جنگم، که اگر هماره بر خلافِ مصلحتِ خویش عمل می کنم، از آن روست که من خودم نیستم . که این لگدها که دائم به بختِ خویش می زنم لگدهایی است که دارم به سایه ام می زنم. سایه ای که مرا بیرون کرده و سالهاست غاصبانه به جای من نشسته است.

                                                          بخشی ازهمنوایی شبانه ارکستر چوب ها با اندکی تصرف

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

همایون عزیز طبق معمول ارسال کامنت مقدور نیست .اینجا بخوان:

ناشناخته ماندن ماهیت این سفرِاجباری (مرگ)موجب شده همواره ترس و اضطرابی را به همراه داشته باشد که دستمایه ی نویسندگان و شاخه هایی دیگر از هنر از قبیل نقاشی و مجسمه سازی و به خصوص سینما و ... شده و عرصه را برای تخیل و افسانه و موهوم سرایی آنان باز گذاشته حتا مذاهب هم تصویری درست و شفاف ارائه نداده اند و به حدس و گمان رو آورده و از همان مکانیسم بشارت و اِنذار مدد جسته اند که برای وعده بهشت به درستکاران و دوزخ برای بدکاران. فارق از این بخش قضیه که انسان بنا به فطرت از مبهمات و ناشناخته ها هراس به دل  دارد اصل داستان بر سرِ لحاف ملاست!

از میان رفتن و نبودنِ هویت و (من)که به زعم هرکس کانون خلقت و مرکز صقل کائنات به نظر می رسد هراس به دل میاندازد چرا که هر آدمی گمان به این دارد که دردانه عالم است و نبودش ارکان جهان را کن فیکون میکند و در مجموع ترس از نبودن و از دست دادن است نه کجا بودن و چگونه بودنِ آنسوی دیوار. این حس مالکیت مفرط بقدری دامان وجود آدمی را گرفته که فراموش میکند در نهایت حتا صاحب جان خویش هم نمیتواند باشد چه رسد به مالکیت دیگر آدمیان و آنچه مایملک دنیایی خوانده میشود. توضیح اینکه این بحث ارتباطی به مقوله ی صیانت نفس و جان ندارد که آن بخش داستان یک فرایند و واکنش بیولوزیک است و این یکی بحثی  روانی و فکری و اعتقادی.

هفته قبل داشتم ویدیوی سربریدن 21 کارگر مصری توسط داعش را تماشا میکردم و خب طبیعی بود که تا یکی دوروز و حتا تا این لحظه ذهن را درگیر میکند این تصاویر شنیع و فجیع از سبوعیت آدمی که به جانوری شبیه است نه آدمی و به هیچ جانوری شبیه نیست که هیچ حیوانی چنین نمیکند و تنها و تنها شیه خودش است و بس؛ به این فکر میکردم که این براساس چه قاعده ای اتفاق میافتد؟ چرا این21 نفر؟چرا به این شکل؟چرا هیچ مانع و هیچ اهرم اجرایی در جهت مهار این توحش وجود ندارد؟چرا همه چیز به جهانی نادیده محول و موکول شده؟چرا ضمانت و اهرمی اجرایی و بازدارنده در مکانیسم همین دنیا تعبیه نشده؟ و هزاران چرای دیگر... که در هیچ کجای تاریخ نفرت انگیز و خونریز آدمی به آن پاسخی داده نشده است!

گیرم درتوحش سربریدنِ حسین و یارانش مصلحت و قاعده و قانونی مدنظر بوده که منجر به تداومِ این نهضت و تفکرِ آزادمنشی و آزاداندیشی در طول تاریخ شده و خاندانش به آن درجه از ظرفیت و ایمان و درک ودرایت رسیده بودند که در مقابل فجیع ترین و ناجوانمردانه ترین تصاویر از قتل عزیزانشان جمله ی" وما رایت الا جمیلا"به زبان بیاورند اما این قاعده شامل همه قربانیان و بازماندگانِ ددمنشی های آدم خواران میشود؟!

یاد بخشی از کتاب مرصادالعباد نجم الدین رازی افتادم که با توجه به مُسجع بودن نثر کتاب بخشی از آن را نقل به مضمون میکنم:

...حضرت باریتعالی اسرافیل را به سوی خاک فرستاد و او را فراخواند و خاک گفت من اسفل و ناسوتم مرا چکار به ملکوت؟!

پروردگار میکائیل را فرستاد و اینگونه شد. پس جبرئیل را فرستاد و خاک از سرِ پستی از رفتن به ملکوت امتناع کرد.

حضرت حق عزرائیل را فرستاد و فرمود اگر نیامد به زور بیاورش!در راهِ ملکوت مُشتی از خاک از میان دستان عزرائیل به پایین ریخت در میان مکه و طائف در عربستان! و خداوند همانجا قالب انسان را شکل داد...

فرشتگان و ملائک دیدند مدتی است خداوند به کارِ گل مشغول است و با آنان در میان نمیگذارد.به جهت کنجکاوی به سرکردگی ابلیس به سراغ کالبد بی جان آدمی آمدند و شیطان از سوراخ دهان انسان وارد شد و مدتی گذشت بیرون آمد . فرشتگان پرسیدند چه دیدی .گفت:هرآنچه در بیرون و در طبیعت میبینید از عناصر چهارگانه ی باد و آب و آتش و خاک همه در او اجماع شده از کوه ها و نهرها و گرما و سرما و هر آنچه در بیرون است در درون این موجود دیدم و همه سهل و آسان اِلا کوشکی و کاخی در بسته که هیچ منفذ و راهی نداشت (قلب-دل) و از آن هیچ نفهمیدم اما با آنچه مشهود است این موجود چنان فتنه ای در عالم به پا میکند که خود حضرت حق نیز از هدایتش درمی ماند پس به سوی باریتعالی رفتند و طرح موضوع کردند وخداوند فرمود من میدانم آنچه شما نمیدانید و چون ملائک اصرار ورزیدند نفخه ای الهی هزاران از فرشتگان را بسوخت...

 دوست من ظاهرا کسی نمیداند آنچه را او میداند و این چرخ خون ریز و این گل سرسبد خلقت میباست حالا حالاها به توحش خود ادامه دهد تا به وقتش بداند!!!